ચાર કાવ્ય (અછાંદસ) ~ શ્વેતા તલાટી 

૧. એવું ય બને!

લગભગ લગભગ તો,
રોજ એ મારે આંગણે આવે,
અને હું એને નિરખતી રહું,
મારી અંદર એને ઉતારી લઉં,
સમાવી લઉં,
અને એ જાણે કે મારી ધમનીઓમાં
રક્ત થઈને વહેવા લાગે,
ક્યારેક જ એ પોતાની દિશા ભૂલી જાય,
અને ત્યારે
હું સૂરજની સામે જોઉં!
કેટલો વીણેલો? કેટલો સંઘરેલો?
સ્મરણોમાં અંદર અંદર કોઈ ખૂણે
બરફની જેમ જામીને સ્થાયી થઈ ગયેલો
અને
કહું કેટલો વીણેલો- સંઘરેલો?
એટલો કે મે મહિનાની બળબળતી બપોરે
હું ખુલ્લા પગે બે હાથ પહોળા કરી દોડું
અને ગર્વથી કહી શકું –
“એય… તડકા,
આજે તું મારાંથી દાઝે એવુંય બને.”

૨. સપનાંની પાંખો

મનના માળામાં,
નાનાં નાનાં નાનાં નાનાં
બચ્ચાં જન્મે,
અને ચીં ચીં ચીં ચીં ચીં કર્યા કરે,
શાંતિથી જંપવા જ ના દે,
ક્યારેક બચ્ચાંઓ ઊડવાથી બીવે,
તો ક્યારેક…

કોઈ એને કહે કે –
“’ના, ના, હમણાં તો ના ઊડાય!
હજી વાર છે.”
ક્યારેક કહે‌ –
“તારો ઊડવાનો વિચાર જ બરાબર નથી.”

એ મારાં વ્હાલાં બચ્ચાંઓ ,
કોઈ વખત ઊડવાની ઈચ્છા છોડી દે,
કોઈ કોઈનો શ્વાસ રૂંધાવા માંડે,
ને કોઈ કોઈનાં ગળાય ટૂંપાવા માંડે,
ક્યારેક માળાની દિવાલો નડે,
ક્યારેક ડાળી નડે,
ક્યારેક પત્તાં, તો ક્યારેક ફૂલ,
આ બધી ઝંઝટથી, અવરોધો અને
કશમકશથી
નવાંએ જન્મવાનું લગભગ બંધ કરી દીધું,
જન્મે તો ઊડવાનો વિચાર જ ન કરે,
બેઠાં રે બિચારાં ચૂપચાપ.

પણ પછી એક સુંદર બચ્ચું જન્મ્યું,
ખૂબ સુંદર પાંખો,
એક નવી જ દિશા
અને નવી ઉડાન,
અને એણે!
બીજાં નાનાં બચ્ચાંઓને
પણ સહારો દઈ ઉડાડ્યા;
ખૂણામાં બેસી રહેલાં
ઘણાં બચ્ચાંઓને
ઊડવામાં મદદ કરી.
અને ઘણાં સપનાંઓને
મળ્યું પાંખો ને સુંદર, નવું આકાશ,
આ બચ્ચું મોટી ઉંમરે જણેલું
પણ સાચું કહું?
હવે આ ધોળાં વાળ ને
ચામડી પર કરચલીઓ છે ને,
તો
સપનાંની પાંખોને
ઊડવામાં અવરોધ નથી.
થેંક્યું કવિતા….
કે તું જન્મી.

3. કોઈ ફેરિયો આવે?

હમણાં જ બે-પાંચ મિનિટ પહેલાં જ,
રસોડાની બારીમાંથી
એક ફેરિયાનો અવાજ સંભળાયો,
‘ચપ્પુ, છરી, કાતરની ધાર કઢાવવાની છે?’
રસોડામાં કામ કરતાં કરતાં જ એકદમ,
બુઠ્ઠા થઈ ગયેલા બે ચપ્પાંઓ
અને
એક મોટી કાતર
આંખ સામે આવી ગયા.
હજુ એ એકઠું કરું કરું ત્યાં તો,
એ સાયકલ પર આગળ નીકળી ગયો.
‘કંઈ નહિ ફરી આવશે..’
એવું હું મનમાં ને મનમાં બબડી.
પણ આ તો “શ્વેતા”નું મગજ –
હંમેશાં ઊંધું વિચારવા ટેવાયેલું –
એટલે વિચાર આવ્યો
અને
મનના કદમથી એ આગળ પણ
ચાલ્યો કે –
વર્ષોથી સૌથી ધારદાર એક શસ્ત્ર લઈએ –
મહાભારતની દ્રોપદી હોય કે….
આજનું રોજિંદું જીવન,
સંબંધો, વ્યવહાર, વ્યાપાર બધું જ,
જેમાં ખૂબ ધાર હોવાને લીધે બગડી શકે,
બોલનારની આયુ કરતાં પણ
જેનું આયુષ્ય લાંબું છે,
એવા ધારદાર શબ્દોને
બુઠ્ઠા કરવા માટે મશીન લઈને,
કોઈ ફેરિયો આવે?

૪. કાળજાના કટકા

જન્મ,
બાળપણ,
ધીમે ધીમે મોટા થવું,
લાગણી-ભાવ, મોહ-માયાના
વમળમાં ફસાવું….
અને પછી?
એક જ કાળજાના
ટુકડા થતા ગયા, થતા ગયા…
લાગણીની ડાળીઓ વધતી ગઈ,
માળામાં બચ્ચાઓના ટહુકા,
પછી એમનું ઊડવું;
એમના માળા થવા,
ને… ત્યાં બચ્ચાંઓનું ચીં ચીં ,
કલરવ-કલશોર;
એમ એમ,
એક જ કાળજાના
ટુકડા થતા ગયા, થતા ગયા…
ભાવ, લાગણી રોપાતાં ગયાં,
અને મારાં એ
કાળજાના કટકાઓને જોઈને,
હું ઘેલી ઘેલી,
ક્યારેક હૈયાનો ધબકાર
એમને જોઈને વધી જાય,
તો ક્યારેક હૈયું ધબકાર ચૂકી જાય,
પણ આ ભાવયાત્રામાં – વહેંચણીમાં,
મારામાં મારું કાળજું
મારી માટે કેટલું,
બાકી?

~ શ્વેતા તલાટી
shwetatalati16@gmail.com