કળા અને નવજાગૃતિના સમન્વય સમું ફ્લોરેન્સ (પ્રવાસલેખ) ~ સંધ્યા શાહ

ભાગ-૨

(ભાગ-૧ વાંચવા આ લિંક ક્લિક કરો:)
https://aapnuaangnu.com/2025/01/27/rome-sandhya-shah/

રોમને હ્રદયમાં ભરી ફ્લોરેન્સ તરફ પ્રયાણ કર્યું. ઈટાલીમાં ફ્લોરેન્સને ફિરાન્જે કહેવાય છે. જુલિયસ સીઝ્રરે આ શહેરની સ્થાપના કરી હતી.

અહીં કુઆમો ચર્ચ જોયું. આખી દુનિયામાં આ સહુથી મોટો ડૉમ છે. આકર્ષક બાંધણી ધરાવતા આ ચર્ચના કાંગરા પર ઉત્તમ શિલ્પો જોવા મળે છે. નવજાગૃતિની ચળવળ સમયના ઉત્તમ સ્થાપત્યો માંહેનું એક તે આ ડુઆમો.

‘બાસિલિકા ડી સાંટા મારિયા ડેલ ફાયોરે’ તરીકે ઓળખાતું આ ચર્ચ ૮૯૦૦૦ ચોરસ ફૂટના અંતરમાં ફેલાયેલું છે. ફ્લોરેન્સના બધા તહેવારો આ ડુઆમોના ચોકમાં ઉજવાતા હોય છે.

આ ચર્ચ રોમન કેથોલિકનું હોવા છતાં તેના અપ્રતીમ બાંધકામ, રંગોના સંયોજન અને શિલ્પકળાને કારણે વર્લ્ડ હેરિટેજની યાદીમાં સ્થાન પામ્યું છે.

સ્વર્ગના દ્વાર સમા એ ચર્ચને જોઈને અમે ફ્લોરેન્સ ડિઝાઈન ધરાવતું ‘ziatto dell tower’ જોયું. સાત માળનું ચારમિનાર જેવું આ સ્થાપત્ય કળાકારોની વર્ષોની મહેનતનું પરિણામ છે.

આ પરિસરમાં ફરતા ફરતા ઈતિહાસના પૃષ્ઠો માનસપટ પર પ્રતિબિંબિત થવા લાગ્યા. ૧૪મી સદીના મધ્યયુગીન પડકારોમાંથી સમગ્ર યુરોપે પડખું ફેરવ્યું- ‘Man is the measure of all things’ એવું લોકો સમજવા લાગ્યા.

ધર્મ, કળા, રાજકારણ, શિલ્પ, સ્થાપત્ય અને સાહિત્ય તમામ ક્ષેત્રે આનો પ્રતિઘોષ પડ્યો. વિશ્વના મહાન વિચારકો, કળાકારો, શિલ્પીઓ અને સાહિત્યકારોનો ઉદય થયો.

આ યાત્રાનો એક સુખદ પડાવ હતો કિંગ ડેવિડનું શિલ્પ. જગતના મહાન શિલ્પકાર માઈકલ એંજલોના આ અદ્દ્ભુત શિલ્પની નજીક પહોંચ્યા.

વરસાદ વરસવા લાગ્યો હતો. મિત્રો અવઢવમાં રહ્યા, અમે તો આ ક્ષણોને ઝીલી લીધી. ઝરમરતો વરસાદ, ભીની હવા અને આ અનુપમ શિલ્પની સંનિધિમાં ઊભા રહેવાનો રોમાંચ અનુભવ્યો.

૧૭ ફૂટ ઊંચા આરસમાંથી બનાવેલું, પૌરુષત્વ, માનવીય સંવેદના અને શૌર્ય પ્રગટ કરતું ડેવિડનું સ્ટેચ્યુ માઈકલ એંજલોએ કેવળ ૨૫ વર્ષની ઉંમરે બનાવ્યું હતું.

મને ગોલિઆથની સામે ગિલોલ લઈને બાથ ભીડતા ડેવિડનું સ્મરણ થઈ ગયું. ખરેખર તો ગોલિઆથની સામે જતી વેળાના જ  ડેવિડનું આ શિલ્પ છે.

‘ન્યૂડ મેઈલ’ના આ સ્ટેચ્યુને બનાવતા માઈકલ એંજલોને ચાર વર્ષ લાગ્યા હતા. ફ્લોરેન્સ અને રેનેસાંનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા આ સ્ટેચ્યુની બે રેપ્લિકા બની ચૂકી છે. જ્યારે રાજદ્વારી મુલાકાતીઓ આવે ત્યારે આ શિલ્પને ‘ફિગ લીફ’ પહેરાવવામાં આવે છે.

અહીંના ‘બાસલિકા ઑફ ધ હોલી ક્રોસ’ તરીકે ઓળખાતા ચર્ચમાં દાંતે, ગેલેલિયો અને માઈકલ એન્જલોની કબર આવેલી છે, જો કે સમયના અભાવે અમે તે જોઈ શક્યા નહીં.

આ યાદગાર પ્રવાસનું મહામૂલું નજરાણું એટલે વિશ્વની સાત અજાયબીઓ માંહેનો એક પિસાનો ઢળતો મિનારો… આજ પર્યંત જે સાંભળ્યું હતું, તસવીરોમાં જોયું હતું તેના કરતા અનેકઅનેક ગણું સૌંદર્ય ધરાવતો આ મિનારો સ્થાપત્યની બેમિસાલ ઝલક છે.

૧૧૭૩માં બોનાનો પિસાનો નામના આર્કિટેક્ટે આ મિનારો બાંધવાની શરૂઆત કરી. ત્રણ માળ બંધાયા ત્યાં સુધીમાં મિનારો ઢળવા લાગ્યો અને આ કામ અધૂરું છોડી દેવાયું. સમયના લાંબા અંતરાલ પછી ૧૨૭૨માં જિયોવાની સિમોને આ કામ આગળ વધાર્યું. ૧૩૭૩ સુધીમાં આ મિનારાના આઠેય માળ બંધાઈ ગયા.

આ મિનારો પડી જશે તેવો ભય સતત રહ્યો હોવા છતાં પ્રવાસીઓની ભરમાર અહીં સદાય જોવા મળે છે. મિનારાની ટોચ પર રાખેલા સાત ઘંટ સાત સૂરોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. સંગેમરમરના આ અદ્ભુત મિનારાની સમીપે બધા મિત્રોએ ખૂબ મસ્તી કરી. મિનારાને ટેકો આપતા હોય તેવી તસવીરો પડાવી.

પિસાના મિનારાની પાછળ જ યુનિવર્સિટી ઑફ પિસાનું મકાન આવેલું છે.

મહાન વૈજ્ઞાનિક ગેલેલિયોએ અહીં જ કેટકેટલા પ્રયોગ કરીને જગતને લોલકનો સિદ્ધાંત આપ્યો હતો. પૃથ્વી ગોળ છે અને સૂર્યની આસપાસ ફરે છે તેનો શોધક પણ ગેલેલિયો જ. દુનિયાને ટેલિફોનની ભેટ આપનાર માર્કોની પણ અહીંનો વતની.

હવે પાછા ફરવાનો સમય થઈ ગયો હતો. ઢળતા મિનારાને આવજો કહી હોટેલ પર આવ્યા. અહીંની મોંઘી હોટલમાં પણ રૂમ તો પ્રમાણમાં નાના જ, છતાં બધા મિત્રો એક જ રૂમમાં ભરાયા. રાત્રે એક વાગ્યા સુધી ગીતો ગાયા. કાજુ, બદામ ને બિસ્કિટ ખાધા.

દિવસભરની વાતો હજી ખૂટતી નહોતી, પણ નિદ્રાદેવીનો પ્રભાવ સહુને સૂવા માટે મજબૂર કરતો હતો.

~ સંધ્યા શાહ : 9324680809