છ કાવ્ય ~ યામિની વ્યાસ, સુરત 

૧.  કોલબ્રેશન

મેં અરીસા સાથે કોલબ્રેશન કર્યું છે.
લાઈફટાઈમ
સારી સ્કીમ છે,
અમને બંનેને લાભ થાય એવી.
એ સામે દેખાતાને તંતોતંત
સીધુંસટ ચોપડાવી શકે છે,
કોઈની સાડાબારી રાખતો નથી.
મારાથી ના કહેવાય એવાને
હું એને સોંપી દઉં છું.
પણ સોનું અને ઈમિટેશનનો
ભેદ પારખવામાં
એ ગોથું ખાઈ જાય છે.

ચળકતું બધું એને સોનું જ લાગે છે
હું અમુક પરીક્ષણે પારખી શકું છું.
બીજું એ ફક્ત
ફ્રન્ટ સાઈડ જ જોઈ શકે,
બેકસાઈડ જોવા
સામેનાંને 180 ડિગ્રીએ ફેરવવો પડે
અથવા એણે ફરવું પડે,
પણ એ કામ હું કરી લઉં છું.
અમે માણસ ઓળખવાનો
ધીકતો ધંધો શરૂ કર્યો છે.
આપ પણ લાભ લઈ શકો છો!!!

૨.  ઢંઢેરો

દાટવાનો છે, દાટવાનો છે
બાળવાનો છે, બાળવાનો છે
કોઈપણ રીતે આગ મૂકી
કે સ્વીચ પાડી
ઇલેક્ટ્રિક દાહ આપવાનો છે.
ટૂંકમાં,
ભસ્મીભૂત કરવાનો છે.
એની આખી પેઢી, પિતરાઈ, માસિયાઈ
કે તોબરો ચઢાવેલી ઝેરોક્સ કોપી પણ
ન બચે એ રીતે.
આ બધું પાર પડી જાય પછી
તું ચિકિત્સક બનીને તપાસજે
કે મારામાં એ સ્હેજ પણ
જીવતો તો નથી રહી ગયોને!
નહીં તો હું જ વટભેર ઢંઢેરો પીટી દઈશ
અહમનો નાશ કરી દીધાનો.

૩. ચાંદનું જૂઠ..!!

સામી દિવાળીએ
મારી
કામગરી દીદીને
ભગવાને
ઉપર
બોલાવી લીધી.
દીદીએ તો
ત્યાં
સફાઈ શરૂ કરી.
સૌ પ્રથમ સૂરજે
કાઢી મુકેલાં કે ભાગી છૂટેલાં
અડીયલ, જિદ્દી, રખડતાં
કે ધનુર માફક વળી ગયેલાં
કિરણોને સીધાં કરી,
વીજળીની દોરીથી
બાંધી સાવરણી બનાવી
આખું આકાશ વાળ્યું.
ખાલી ચાંદ બાકી હતો,
એણે વિચાર્યું,
ત્યાં તો માણસ ગયો હતો
એટલે ઘસતાં દમ જશે.
દીદીએ મેઘધનુને
ઝડપથી ફેરવી સફેદ ફીણ કર્યું,
વાદળીથી ઘસી ઘસી
આકાશગંગામાં ઝબોળ્યો,
ને રોજની ટેવ મુજબ
બૂમ પાડી
ટુવાલ…
અમારો હાથ ત્યાં ક્યાં પહોંચે?
પણ
વાડામાંથી
એની પ્રિય રાતરાણીએ મહેક
ગુંથી ટુવાલ ફેંક્યો
અને એણે
ચાંદને ઘસી ઘસી પાછો
ટીંગાડી દીધો.
ચાંદે દીદીનો આભાર
માનતા કહ્યું,
દીવાળીની રાતે ફ્રી જ હોઉં છું,
તને નીચે તારાં ઘરે લઈ જઈશ.
કેટલીય દિવાળીઓ ગઈ…
પણ દીદી હજુ આવી નથી…
શું માણસ ફરી ચાંદ પર ગયો હશે?

૪. ઘટના

મારાથી નાટક લખાય?
હા કેમ નહીં
એમાં શું હોય?
દ્રશ્યો.
એ ક્યાંથી લાઉં?
આજુબાજુ જો.
જોયું.
શુ દેખાય છે?
પિન્કી ફ્રીજ ખોલી પાણી પીએ છે.
બીજું?
માળીકાકા ક્યારો કરે છે.
આ બે વાત સાંકળ.
પિન્કી બધું પાણી પી જાય છે
એટલે છોડને પીવડાવવા માળીકાકાએ
ક્યારો નહીં, કૂવો ખોદવો જોઈએ!
હે ભગવાન!અહીં સાચુકલી લાગે
એવી ઘટના જોઈએ ઘટના!

સારું, બજારમાં મળે?
ટ્રાય કરી જો.
અરે થાક્યો, આખું બજાર ખૂંદી વળ્યો.
હાશ!
‘જય ભગવાન ઘાટઘાટના સમાનનો સ્ટોર’
આ દુકાનમાં મળશે.

ભાઈ ઘટના આપો.
જુદી જુદી બતાવજો,
પેટ પકડીને હસાવે એવી
આંખમાં પાણી લાવી દે એવી
મન મગજ પર છવાઈ જાય એવી
અરે ભાઈ! હું જુદા જુદા ઘાટ ઘડું છું,
ઘટના નહીં!
તો ઘટના ક્યાં મળે?
સામે તપાસ કરો…
રસ્તો ક્રોસ કરતાં- કરતાં
બેકગ્રાઉન્ડમાં જોરથી અવાજ વાગ્યો
વાહન અથડાયું હોય એવો..
ને આખી ઘટના પર પડદો પડી ગયો!

૫. ડામચિયા પર

વરસોના વરસો દોડે છે ડામચિયા પર,
વીતી ગયેલી પળ બોલે છે ડામચિયા પર!

રાતે આંખોનાં ફળિયામાં ઘર ઘર રમતાં,
શમણાં ભેગાં થઈ પોઢે છે ડામચિયા પર!

અલગ અલગ રીતે એ શૈયા થાય ભલેને,
સાથે કેવા સહુ શોભે છે ડામચિયા પર !

આ ઓશિકાં ને ચાદર ત્યાં નવરાં બેઠાં,
સંબંધોનાં પડ ખોલે છે ડામચિયા પર!

ઉજાગરાનાં ટોળેટોળાં જાગી જાગી,
પરંપરાઓને જોડે છે ડામચિયા પર!

૬. ખાલી ખાલી

સ્મિત કરે ને હાથ મિલાવે
પણ ભીતર છે ખાલી ખાલી
મોજા જેવો ઉછળે માણસ
પણ સાગર છે ખાલી ખાલી

છોડ્યું ગામ ને ગલીઓ છોડી
સીમ સિમાડાં ખેતર છોડ્યા
વર્ષોના વર્ષોથી જાણે
એક પાદર છે ખાલી ખાલી

દાદાનો હોંકારો ક્યાં છે?
પૂજા પાઠ ને શ્લોકો ક્યાં છે?
આમ બધી સગવડ છે કિન્તુ
લાગે ઘર છે ખાલી ખાલી

થોડો લય ને થોડા શબ્દો
જીવતરની મૂડી છે જાણે
કોઈ ગઝલ લઈ લે તો લાગે
સચરાચર છે ખાલી ખાલી

~ યામિની વ્યાસ, સુરત