દેશી (વાર્તા) ~ શીતલ દેસાઈ અવાશિયા

ન્યુ જર્સીનાં પોશ એરિયામાં એક મોટા સ્ટોર પર ચકચકાટ કરતું બોર્ડ માર્યું હતું: “વેલકમ સુપર સ્ટોર”. તેમાં એક કુરિયર બોય દાખલ થયો.

“કુરિયર ફોર ચેગન પઠેલ.”

“આયમ ચેગન પઠેલ.”

આગળ  જ કાઉન્ટર પર બેઠેલ હેન્ડસમ વ્યક્તિએ અમેરિકન છાંટની અંગ્રેજીમાં જવાબ આપ્યો. કુરિયર કવર પકડાવી મનમાં ‘ધિસ ઈંડિયન્સ પ્રોસ્પર હિયર લાઈક એનિથીંગ.’ બબડતો પાછો ફર્યો.

ઈન્ડિયા છતરપુરથી આવેલ પત્ર જોતાં જ છગનની આંખો ચમકી. તેની આંગળીઓ વીજળીની ઝડપે કવરનાં ફ્લેપ પર ગઈ. પત્ર ખોલતાં જ તેની આંખો પહોળી થઈ ગઈ. તેનાથી બૂમ પડાઈ ગઈ: “અલ્યા, મગના, જો તો ખરો..”

સ્ટોરનાં બીજા છેડેથી અવાજ સંભળાયો: “એલા,આટલો હરખપદૂડો કેમ થાય છે? છે શું?”

છગન દોડીને મગન પાસે ગયો. તેનાં હાથમાં પત્ર સરકાવ્યો. બંનેની હાહા-હી હીથી સ્ટોરમાં કામ કરતાં અન્ય હાથ થંભી ગયા.

“ઓહોહોહોહોહો……. જગનાનો પોયરો એટલો મોટો થઈ ગ્યો? જગનો તો સસરો બની જાશે.” બંને એકમેકને ભેટી પડ્યા.

નાનકડા ગામમાં આ ત્રણે છોકરાઓ છગન, મગન અને જગન તળાવની પાળે રખડ્યા કરતા. ત્યાંથી કંટાળે તો પહાડ પર ચડે. અને બાકી ફળિયામાં આખો દિવસ આંબલી-પીપળી રમ્યા કરે. આ ત્રિપુટી કાયમ ભેળી ને ભેળી. એ….ને  રાતેકનાં સૂવા માંડ છૂટી પડે.

બાપાનાં હાથનો માર ખાઈને પણ ત્રણેય ઉનાળાની ભરબપોરે તળાવની પાળે પહોંચી જાય. તળાવમાં નહાવા પડેલ ભેંસ પર સવારીયે કરે. એમાં પણ છગનની મસ્તી એટલી કે દુનિયાની સૌથી આળસુ જાતિ અને તેમાં પણ ક્યારેય ન ઉઠવાના સમ લઈને બેઠેલી ભેંસની રાણી પણ અકળાઈ જઈને પૂછડા મારતી. કેટલીય વાર અકળાઈ જઈ ઊભી થવા જતી. તે સાથે જ ઉપર બેઠેલ છગન મોટું ગોઠીમડું ખાઈ સીધો પડે તળાવમાં. અને ત્રણે હસીહસીને બેવડ બની જતાં. મગન ઘણી વાર વારતો:

“આટલી અવળચંડાઈ ન કરતો હોય તો? કોક દિ’ શિંગડે ભેરવશે.”

“પડશે એવાં દેવાશે.” છગન નફકરું હસતો.

એની નફકરાઈ જરૂર કરતાં લાંબી ચાલી અને બાપાને આ જુવાન પોયરો કંઈ ઉકાળશે નહીં તેમ લાગતાં, પરદેશ દૂરના સગાને ત્યાં મોકલવાની તૈયારી ચાલુ કરી.

“તું તો, માળો, નશીબદાર છે. હે..યને બલૂનમાં ઊડશે. હે છગના, મારેય આવવું છે તારી ભેળા, પણ..” મગનાની આંખમાં પણ સપના અંજાયા, પણ પારકા પરદેશમાં જવાની ભીતિ ઘણી.

“પણ ને બણ નહીં…આવવું હોય તો આવી જ જવાનું.”

અને નાના ગામને રામરામ કરી, જગનાને ગળે વળગી બેય ઊડ્યાં અને સીધા જઈ પડ્યાં મામાના ઘેર. મામાનાં સ્ટોરમાં માંડ્યા કામ કરવા. છૂટકો જ નહીં. અહીં કયું તળાવ ગોતવું?

મહિના માસમાં છગને ધડાકો કર્યો: “મારેય સ્ટોર ખોલવો છે….”

“પણ…. હજી તો ”

“પણ ને બણ નહીં…” મગનાને એણે બોલવા જ ન દીધો.

મામા પાસેથી થોડા ઘણા પૈસા ઉછીના લીધા અને ચાલુ કર્યો વેલકમ સ્ટોર. ઢચુપચુ મગનો કમને તૈયાર થયો. અને બસ તે દી’ થી તેણે રાતદિવસ એક કર્યા અને પાછું જોયું નથી. હા, હવે તો મામા સૌને પોતાથી સવાયા ભાણાની પ્રગતિની વાત કહેતાં ધરાતા ન હતા.

”આપણે કીધું’તું.. ઝાઝા પૈસા નથી મારી પાસે, પણ મદદ તો કરીશ. તું તારે ઝંપલાવ. છોકરાની ધગશ મે તો પે’લ્લાંથી જ પારખી લીધી’તી હો…’

છગનનો મોટો સ્ટોર અને તેમાં મગન સૌથી મોટો આસિસ્ટન્ટ.

“આપણી ટિકિટ કઢાવી લઈએ?”

“રે’વા દે ને… ખરચ કેટલો થાય?”

“તારે શી ચિંતા? હું લઈ જાઉં પછી?”

“પણ.. તારે ખોટો ખરચ શા માટે?”

“ખોટો? એલા, ત્યાં જગનનાં ઘેર જવાનું છે… સારા પ્રસંગે જવાનું છે. અહી પૈસો, ટકો, બધું જ છે, પણ જગનો અહીં છે?”

મગનને તો આ ઘેલછા ગમી નહીં.

“હું અહી સ્ટોર સંભાળીશ. તું જઈ આવ.”

“સ્ટોરની કેમ ચિંતા કરે….” છગનનાં વાક્યને મગને પૂરું થવા ન દીધું.

“તું તારે જા. મને તાણ ન કરીશ.” અને પાછો સ્ટોરનાં બીજા ખૂણે જતો રહ્યો.

છગનની તૈયારી શરૂ થઈ ગઈ. હવે મહિનામાં તો ગામ, વતન, ઈન્ડિયા. આ વખતે તો વટ પાડી દેવો છે. આ ધીકતો ધંધો છે, પૈસો છે અને હવે તો સ્ટાઈલ પણ છે. બસ અહીનાં લોકોની જેમ સૂટેડ-બૂટેડ જ ફરવાનું.

સારામાં સારા સૂટ વોર્ડ રોબમાંથી નીકળતાં ગયા અને બેગમાં ભરાતાં ગયા.એકાદ નવો સૂટ પણ લેવાનું તેણે નક્કી કર્યું. કબાટનાં અરીસામાં દેખાતું તેનું મોં ચમકતું હતું. હવે તો વાન પણ ખીલ્યો હતો અને લક્ષ્મીનું તેજ છલકાઈ આવતું હતું.

“હા.. ને રે’વાનું પણ અહીંનાં લોકોની જેમ જ. ભારે મોંએ જ બધા સાથે વાત કરવાની. ડિસ્ટન્સ રાખવું પડે ને? ગામલોકો પણ જાણે કે છગન કેટલો મોટો માણસ છે. દેખાડી જ દેવું.”

અને આખરે ભાઈ ઉપડયા વતનની વાટે.

“કે’છે બહુ મોટો માણસ બની ગ્યો છે…” ટોળામાંથી કોઈ બોલ્યું.

છગનને લેવા આખું ગામ રેલવે સ્ટેશન ટોળે મળેલું. ગામનો દીકરો ‘ફૉરિન’થી આવતો હતો!

“હા ભાઈ, હવે તો બદલી ગ્યો હશે. આપણને ઓળખશે કે નહીં?”

“એને મોટા માણસોને હળવા-મળવાનું બહુ થાય છે તે કાયમ કોટ-પાટલૂન ને ટાઈમાં જ ફરે…”

“હા, સૂવે પણ ટાઇ પહેરીને.”

જગનાએ મજાકિયા તરફ કરડી નજર કરી. તે મોઢું ફેરવી ગયો. ત્યાં સુધીમાં એકાદ ભોળિયાનો પ્રતિભાવ આવી ગયો હતો: “હે? વાહ! ખરું !”

ગાડીનાં નજીક આવવાના અવાજ સાથે જગન, સરપંચ અને બીજા મોવડીઓએ હાથમાં રહેલા હારને  પહેરાવવા માટે ગોળ ગોઠવ્યો. કેટલીય આંખો ગાડીનાં ડબ્બાનાં બારણાં પર મંડાઈ.

“ઓહો! આવ આવ. મને ખાતરી જ હતી, તું તો આવશે જ.” જગન દોડ્યો, તેને ભેટવામાં હાર તો પહેરાવવાનું ભૂલી જ ગયો.

“હો હો હો… ” છગનનાં  મોટા અવાજથી પ્લેટફોર્મ ભરાઈ ગયું.

‘એમ ને?” કહી તેણે નાનપણનાં જેવી જ તાલી આપી.

“ઓહો લાલકાકા તમે તો ઘરડા થઈ ગ્યા?”

“તે તું ચડ્ડી-બંડીમાંથી આ કોટ-પાટલૂનમાં આવી નહીં ગ્યો, ભાઇલા?”

અને સરઘસ ચાલ્યું જગનનાં ઘેર. હોહો ને દેકીરો ચાલ્યો. ત્યાં તો થોડી વારે કોઈનું ધ્યાન ગયું.

“એલા આ બેય ક્યાં ગ્યા? કોઈ ને કીધા-કારવ્યા વગર?” શોધાશોધ થઈ પડી. છગન તો નથી, પણ લગનનાં ઘરમાંથી વરનો બાપ જ ગાયબ? બધા ઊંચાનીચા થઈ ગયા.

ત્યાં તો જગનનાં બાપ બોલી ઉઠ્યા: “તળાવની પાળે તપાસ કરો…. “

બાપાનો તજુરબો સાચો નીકળ્યો. બેયને તાબડતોબ ઘેર  લઈ આવ્યા.

“એલા ઘરમાં લગન આદર્યા છે ને બેય તળાવ ફરવા ઉપડ્યા. અક્કલ ન આવી આવડા મોટા થ્યા તોય?” વડીલોની નારાજગી બંનેનાં હાસ્યહુલ્લડમાં ડૂબી ગઈ.

પૂરા સાત દિવસ છગન રહ્યો. બધાને ઘેર જઈ ચાની રકાબી પીતો આવ્યો અને હાહાહીહી કરતો આવ્યો. ખેતર, સીમ, પાદર બધુ ખૂંદી માર્યું.. જતાં-જતાં ગામની સ્કૂલ માટે દાન આપતો ગયો.

સાતમે દિવસે મુંબઈ જવા રવાના થયો ત્યારે ટોળાંમાં જેણે છગનને પહેલી વાર જોયો હતો તેવાં નાનડિયાઓએ ઘણા હતા. ગાડીએ સિટી મારી. બધાએ આવજો કહ્યું. છગને જ્યાં સુધી નજર પહોંચે ત્યાં સુધી બારીમાંથી હાથ બહાર રાખી આવજો કર્યા કર્યું. પાછા વળતાં ગામનાં મોટેરાં છગનની વાત કરતાં હતા:

“ફોરેનમાં આટલું રહ્યો.. રળીને લખલૂટ પૈસા કમાયો, પણ છે જરાય અભિમાન? રહ્યો સાવ આપણાં જેવો જ દેશી… છગન તો સાવ છગન જ રહ્યો.”

~ શીતલ દેસાઈ અવાશિયા
<sadesaivp@gmail.com>