જરા યાદ કરો કુરબાની (લેખ) ~ હિતેન આનંદપરા ~ કટાર: પલક ~ સૌજન્ય: ચિત્રલેખા

*
શિર ઉપર ઉન્નત વતનની રજ હશે
ઘોષ કરતી છાતીઓ ગજગજ હશે
દેહ ઘાયલ છો પડે વેરાનમાં
શિખરે અકબંધ તારો ધ્વજ હશે!

– ગુરુદત્ત

ઘરો જુદાં હોય છે, મકાનો જુદાં હોય છે, શહેરો જુદાં હોય છે, રાજ્યો જુદાં હોય છે, જ્ઞાતિ જુદી જુદી હોય છે, પણ જ્યારે આ બધા ભેદ એક થાય ત્યારે દેશનું નિર્માણ થાય. દેશનો ધ્વજ માત્ર કપડાનો ટુકડો કે રંગોનું મિશ્રણ નથી. એમાંથી દેશત્વ પ્રગટ થતું હોય છે.‌ આઝાદીના અમૃત મહોત્સવ પ્રસંગે આપણે એ તમામ સૈનિકો અને સ્વાતંત્રસેનાનીઓને વંદન કરીએ જેમણે પોતાની જિંદગી દેશ માટે સમર્પિત કરી દીધી.‌

નામ જાણીતાં હોય કે ઓછા જાણીતાં, બધાની નિસબત એક જ રહી છે, વતન માટે મરી ફીટવાની. આપણને આઝાદી તાસકમાં મળી છે, પણ એ મેળવવા કેટલીય જિંદગીઓએ તરડાઈ જવું પડ્યું છે.‌

પદ્મવિભૂષણ અને ભારતરત્ન પ્રાપ્ત કરનાર સ્વાતંત્રસેનાની અરુણા અશફ અલીએ ભારત છોડો આંદોલનમાં રાષ્ટ્રીય ધ્વજ ફરકાવ્યો હતો. પછી તેઓ શિક્ષણશાસ્ત્રી અને દિલ્હીના પ્રથમ મેયર બન્યાં હતાં.‌ ભારત છોડો આંદોલન વખતે ભૂમિગત રેડિયો ચલાવનાર ઉષા મહેતાનું પ્રદાન ક્યારેય નહીં ભૂલી શકાય.‌ સાવિત્રીબાઈ ફૂલે એવોર્ડ પ્રાપ્ત કરનાર ગોદાવરી પરુળેકરે બ્રિટિશ શાસનને કમજોર કરવા મુંબઈમાં મજૂર વર્ગનું યુદ્ધ વિરોધી આંદોલન છેડ્યું હતું.‌

જમનાલાલ બજાજ પુરસ્કાર પ્રાપ્ત કરનાર જુગતરામ દવેએ અલગ અલગ સત્યાગ્રહોમાં ભાગ લઈ કુલ નવ વર્ષ કારાગારમાં ગાળ્યાં હતાં.

દાદાભાઈ નવરોજીનાં પૌત્રી પેરિનબહેન કૅપ્ટન ૧૯૧૧માં ભારત પાછા ફર્યા પછી તેમને ગાંધીજીને મળવાની તક મળી.‌ તેમના આદર્શોથી પ્રભાવિત થઈ ૧૯૧૯થી સાથે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું.‌  ૧૯૨૦માં તેઓ સ્વદેશી આંદોલનમાં જોડાયા અને ખાદી પહેરવાનું શરૂ કર્યું. ૧૯૨૧માં, તેમણે રાષ્ટ્રીય સ્ત્રી સભાની સ્થાપના કરવામાં મદદ કરી.